Ένα ακόμη βήμα, που θα τη φέρει στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας κούρσας στην κβαντική τεχνολογία, κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την επίσημη παρουσίαση του νέου κβαντικού υπολογιστή «VLQ» στην Οστράβα της Τσεχίας, η Ευρώπη επιβεβαιώνει τη στρατηγική της φιλοδοξία: να ηγηθεί στον τομέα έως το 2030, επενδύοντας σε υποδομές που ενισχύουν την επιστήμη, την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητά της.

O «VLQ» στην Οστράβα της Τσεχίας φέρνει την ΕΕ πιο κοντά στον στόχο για παγκόσμια πρωτοκαθεδρία στην κβαντική τεχνολογία έως το 2030

Και μπορεί κβαντική τεχνολογία βρίσκεται ακόμη στα πρώτα της βήματα, αλλά η επένδυση σε υποδομές, όπως το VLQ, καθιστά σαφές ότι η Ευρώπη θέλει να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο νέος κβαντικός υπολογιστής VLQ αποτελεί προϊόν του EuroHPC Joint Undertaking (EuroHPC JU) και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το LUMI-Q consortium, στο οποίο συμμετέχουν οκτώ χώρες: Τσεχία, Φινλανδία, Σουηδία, Δανία, Πολωνία, Νορβηγία, Βέλγιο και Ολλανδία.

Η συνολική επένδυση φτάνει τα €5 εκατ., εκ των οποίων το 50% καλύπτεται από την ΕΕ και το υπόλοιπο από τις εθνικές συνεισφορές. «Με τον VLQ, η Ευρώπη κάνει ένα ακόμη βήμα προς τη δημιουργία ενός παγκόσμιας κλάσης κβαντικού οικοσυστήματος», τόνισε ο Anders Jensen, Εκτελεστικός Διευθυντής του EuroHPC JU κατά την τελετή των εγκαινίων στο IT4Innovations National Supercomputing Center.

Ο VLQ, ο οποίος αναμένεται να είναι πλήρως λειτουργικός μέχρι το τέλος του 2025, δεν είναι αυτόνομος: θα ενσωματωθεί στον υπερυπολογιστή Karolina του EuroHPC, δημιουργώντας μια υβριδική αρχιτεκτονική κλασικού-κβαντικού υπολογισμού. Αυτή η διασύνδεση δίνει τη δυνατότητα σε ερευνητές, βιομηχανίες και δημόσιους οργανισμούς να αξιοποιήσουν υπολογιστική ισχύ, που ξεπερνά τα όρια των κλασικών συστημάτων.

Από τη θεωρία στην πράξη

Οι πρώτες εφαρμογές του εστιάζουν σε πεδία, όπως η Κβαντική Μηχανική Μάθηση (Quantum Machine Learning – QML), η οποία υπόσχεται εκθετική επιτάχυνση στην επεξεργασία δεδομένων σε σχέση με τις παραδοσιακές μεθόδους.

Ο Branislav Jansik, Διευθυντής Υπηρεσιών Υπερυπολογιστών στο IT4Innovations, σημείωσε: «Ο VLQ θα είναι διαθέσιμο σε όλη την ευρωπαϊκή κοινότητα: πανεπιστήμια, βιομηχανία και δημόσιο τομέα. Στόχος μας είναι να υποστηρίξουμε την έρευνα και την καινοτομία με τρόπο ανοιχτό και ισότιμο».

Στρατηγική τοποθέτηση της Ευρώπης

Το VLQ είναι ο δεύτερος κβαντικός υπολογιστής, που εντάσσεται στο δίκτυο του EuroHPC, μετά τον PIAST-Q που εγκαινιάστηκε στην Πολωνία τον Ιούνιο. Συνολικά, η Ευρώπη έχει δρομολογήσει την εγκατάσταση έξι κβαντικών υπολογιστών, διαφορετικών τεχνολογικών προσεγγίσεων (υπεραγώγιμα κυκλώματα, παγιδευμένα ιόντα, φωτονική, προσομοιωτές με ουδέτερα άτομα), ώστε να εξασφαλίσει ποικιλομορφία και συμπληρωματικότητα.

Η επένδυση δεν περιορίζεται στην υλικοτεχνική υποδομή. Μέσα από την EuroHPC JU, η ΕΕ χρηματοδοτεί ερευνητικά έργα, αναπτύσσει αλυσίδα αξίας στην κβαντική και υπερυπολογιστική τεχνολογία και προσφέρει πρόσβαση σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και startups. Η δημιουργία «AI factories» σε 13 χώρες αποτελεί παράλληλη κίνηση, που ενισχύει τη διάχυση της τεχνολογίας στην αγορά.

Το αποτύπωμα βιωσιμότητας

Το VLQ φέρει και συμβολικό φορτίο: το ακρωνύμιό του παραπέμπει στο VSB (Πανεπιστήμιο Οστράβας), στο LUMI-Q consortium και στο Quantum. Ο LUMI στη Φιλανδία θεωρείται ένα από τα πιο πράσινα υπολογιστικά συστήματα παγκοσμίως, καθώς λειτουργεί αποκλειστικά με υδροηλεκτρική ενέργεια και επαναχρησιμοποιεί τη θερμότητα για τοπική θέρμανση.

Η σύνδεση αυτή δεν είναι τυχαία: η Ευρώπη επιδιώκει όχι μόνο την πρωτοπορία στην τεχνολογία, αλλά και τη συμβατότητά της με τις αρχές της βιωσιμότητας και της ενεργειακής αποδοτικότητας.